یافته‌های اثرات جاده میانگذر بر هیدرودینامیک زیستی دریاچه ارومیه و راهکارهای اصلاحی

کد مقاله : 1027-IHA

نویسندگان

مهدی یاسی * دانشگاه تهران

چکیده مقاله

دریاچه ارومیه، بزرگترین دریاچه داخلی ایران و دومین دریاچه فراشور جهان، به عنوان تالاب بین المللی در کنوانسیون رامسر ثبت شده است. روند حشکیدگی دریاچه ارومیه از دو دهه گذشته شروع شده و ادامه دارد. عوامل اصلی آن، گسترش زمین های کشاورزی، طرح های توسعه منابع آب برای ساخت 24 سد بزرگ، و مصرف بی رویه آب است، که سبب کاهش جریان از 22 رودخانه حوضه (شامل 10 رودخانه دائمی) به دریاچه ارومیه بوده است. از سال 1358، ساخت جاده میانگذر دریاچه ارومیه در امتداد غربی- شرقی و با طول ۵/۱۵ کیلومتر، دریاچه را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم نمود. در شرایط حاضر، حدود ۱۲۵۰ متر جاده به صورت پل آبگذر و مابقی آن به‌شکل دیواره سنگریزه ای است. اثرات ساخت میانگذر با چالش های محیط زیستی همراه بوده، و مطالعات گوناگونی انجام یافته است. براساس مطالعات هیدرودینامیکی انجام شده، میزان اثرگذاری میانگذر بر حجم نگهداشت و تراز سطح آب، و در نتیجه بر خشکیدگی دریاچه ارومیه معین و قابل ملاحظه نیست. ولی، اثرات منفی میانگذر بر چرخش و توزیع جریان و شوری بین دو ناحیه شمالی و جنوبی دریاچه قطعی بوده، و نشانگر آسیب پذیری محیط زیست دریاچه است. نتایج مدلسازی‌ها نشان می دهد که هندسه پل موجود کفایت لازم را برای تبادل جریان ندارد، و سناریوهای مختلفی برای افزایش آبگذری میانگذر دریاچه (با حداقل دهانه 500 متر، و با مجموع طول باز بیش از 1000 متر) پیشنهاد شده است. دوره خشکیدگی دریاچه در شرایط حاضر، فرصت مناسبی برای اجرای راهکارهای سازه ای اصلاح میانگذر می‌باشد.

کلیدواژه ها

خشکیدگی دریاچه، دریاچه ارومیه، میانگذر، تبادل جریان و شوری.

وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی